1- با توجه به اینکه حدودا دو سال است که کشور ما درگیر بحث ویروس کرونا است چه ضرر و زیان‌هایی را به این بخش وارد کرده است و از سوی دولت چه اقداماتی برای کمک به این صنعت شده است؟ آیا با کمبود لکوموتیو مواجه هستیم؟
شرکت «الوند نیرو» با هدف سرمایه گذاری در بخش حمل بار ریلی در سال 1389 تاسیس گردید ، این شرکت با خرید و وارد کردن تعداد 26دستگاه لکوموتیوهای GM ، شروع به ارایه خدمات به راه آهن جمهوری اسلامی نمود ، که متاسفانه پس از مدتی یک دستگاه از این لکوموتیوها در یک سانحه از چرخه اقتصادی خارج گردید.
بر خلاف بخش مسافری که در بحران موجود با کمبود شدید ارایه خدمات و درآمد مواجه گردید در بخش حمل بار،تاحدودی فرصت بهتری ایجاد شده است ، اما این بدان معنی نیست که مشکلات اقتصادی گریبان شرکتهای ریلی حمل بار را نگرفته باشد، بلکه بحث درامد یک چیز است و بحث دریافت نقدینگی و مطالبات چیز دیگری است که در حال حاضر بشدت چالش بر انگیز شده و حتی گاها بدلیل نبود نقدینگی باعث عدم امکان انجام سرویسهای به موقع و حتی خروج لکوموتیو از انتفاع شده است .
در مبحث نیاز به لکوموتیو و کمبود آن در شبکه ریلی شاید بتوان گفت در نگاه اول با توجه به رسوب بار در کلیه مبادی آن و ملاحظه واگنهای بارگیری شده بدون کشنده ، این نیاز به شدت حس میشود، اما در نگاه جزیی و دقیقتر به این موضوع، عدم بهره وری مناسب از لکوموتیوهای موجود که از نگاه کارشناسان امر دور نمانده و بهره وری در استفاده از لکوموتیو های موجود را زیر 50 درصد عنوان میکنند بیشتر به چشم میخورد به عبارتی در صورت بهره برداری مناسب از امکانات و زیر ساخت موجود و راه اندازی لکوموتیو های متوقف میتوانیم تا دو برابر افزایش حمل بار داشته باشیم .
2- با توجه به افزایش نرخ ارز، تحریم‌ها و با توجه به چالش‌های موجود از قبیل کویید 19 از نظر بهای اجاره لکوموتیو به راه آهن با چه چالش‌هایی مواجه هستید؟ آیا راه‌آهن به تعهداتش در خصوص پرداخت اجاره لکوموتیو عمل کرده است؟ از نظر جنابعالی برای اینکه این صنعت برای فعالان صرفه اقتصادی داشته باشدد بهای اجاره لکوموتیو چه مقدار باید باشد؟
واقعیت اینست که هر بنگاه اقتصادی برای حیات خود الزام به سود آوری دارد و بسته به حوزه سرمایه گذاری و میزان ریسک ان، انتظار از سود میتواند متفاوت باشد، طبیعی است که در ریسکهای بالاتر انتظار سود هم بالاترمیرود، و وقتی صحبت از اجاره بها و خرید خدمات میگردد چنین تلقی میشود که بحث ریسک کم رنگ شده و انتظار سود کاهش میبابد ، اما واقعیت اینست که شما با فروش خدمات ، وارد یک بازار میشوید و ناگزیر باید با زبان بازار صحبت کنید ، و این درحالیست که نه این خدمت کم ریسک است و نه این بازار بازار باز و ازادی است که بتواند مسیر خود را بیابد . و عملا همانند اغلب صنوف ، نرخها و پرداختها و … در نهایت دستوری و حاکمیتی تعیین میشود.
ازجمله ریسکهای عمده این صنعت عدم نقد شوندگی راحت سرمایه و نیز وابستگی آن به تامین خارجی است که تغییرات نرخ ارز به صورت نمایی بر روی هزینه های آن تاثیر میگذارد و این موضوع در کنار روالهای فرسایشی تخصیص ارزو کمبود نقدینگی واقعا طاقت فرساست .
در کنار این محدودیتها و ریسکهامتاسفانه ملاحظه میشود که راه آهن نیز عزمی برای پرداخت مطالبات شرکتهای مالک لکوموتیو نداشته و در حال حاضر مطالبات شرکتهای مالک لکوموتیو بشدت بالا رفته و بالغ بر 400 میلیارد تومان میباشد .
قطعا با توضیحات فوق ، درخصوص تعیین نرخ اجاره لکوموتیو نیاز به بازنگری جدی بوده وبرای روشن شدن موضوع ، باید در نظر داشت که نرخ بازگشت سرمایه در این صنعت ، پایین و به همین علت دفتر توسعه سرمایه گذاری راه اهن اقدام به تعیین مشوقهای حمایتی در جهت سرمایه گذاری بخش خصوصی دراین صنعت نموده است ، لیکن این مشوقها نیز برای لکوموتیوهای نو در نظر گرفته شده که به شرکتهایی از این دست تعلق نمیگیرد هر چند شرکتهای تجهیز شده به ناوگان نو نیز در حال پیمودن مسیر طولانی دستیابی به مشوقهای ذکر شده میباشند . با توجه به حجم سرمایه گذاری مورد نیاز در تامین ناوگان حتی دست دوم و مقایسه آن با سایر شقوق سرمایه گذاری و نرخ برگشت سرمایه در انها ، بنظر میرسد تعرفه لکوموتیو حداقل باید بیش از یک و نیم برابر میزان فعلی ، با شرایط پرداختی مشخص و منظم باشد درغیر اینصورت هزینه های اقتصادی آن نیز باید دیده شود .
3- آیا شرکتهای مالک لکوموتیو یارانه‌ای از سوی دولت دریافت میکند؟
دقیقا نکته در همین جاست ، تمامی دولتها درفرصتهای خود از مزایای حمل سبز ریلی و لزوم حمایت این صنعت داد سخن دارند ، ولی در عمل تمامی حمایتها به سمت ناوگان جاده ای سوق داده میشود، از یارانه قطعات مصرفی ، سوخت و امکان خرید ناوگان دست دوم و …. گرفته تا تعرفه استفاده از زیر ساختها، که شاهد این ادعا ، ملاحظه روند کاهشی عملکرد ریلی از سهم کل بار در مقایسه با جاده و دور ماندن از اهداف برنامه توسعه ششم به میزان 70 درصد کاملا موید این موضوع میباشد .
4- در خصوص نوسازی ناوگان چه اقداماتی انجام داده‌اید و چه برنامه‌های توسعه‌ای در این خصوص دارید؟
یک لکوموتیو از نوع GM ، طبق دستور عمل شرکت سازنده در طول عمر 18 ساله خود نیاز به انجام تعمیرات پیشگیرانه و تعمیرات اساسی دارد تا بتواند درامد_ هزینه پیش بینی شده ای را کسب نماید و پس از مدت مذکور نیز با انجام عملیات بازسازی امکان بهره برداری مجدد درطول یک دوره 18 ساله دیگر را داشته باشد ، لیکن باتوجه به مشکلات نقدینگی شرکت های مالک ، انجام تعمیرات مورد لزوم و حتی بازسازیهای مورد نیاز به درستی و با دقت انجام نمیشود . و تعمیرات با اعمال مجوزهای ارفاقی انجام میگردد .
بهر حال این شرکت به دلیل لزوم انجام تعمیرات ، تاکنون بیش از 50 درصد ناوگان خود را تحت تعمیرات اساسی قرارداده و در سال جاری نیز 4 دستگاه دیگر را در دست دارد که یک دستگاه ان پس از تعمیرات ، اخیرا به سیربازگشته است و سه دستگاه دیگر تا پایان سال و مابقی ناوگان نیز طی دو سال اتی انجام خواهد گردید ، درخصوص برنامه های توسعه ای طبیعی است که هر شرکتی برای بقا نیاز به توسعه دارد و این شرکت نیز از این رویکرد مستثنی نیست، اما شرایط فعلی اقتصادی امکان بررسی و امکان سنجی دقیقی را برای توسعه به دست نمیدهد ولی در ادامه و با امید به گشایش اقتصادی ، قطعا این شرکت نیز برنامه های توسعه ناوگان خود را خواهد داشت .
5- چه تعدتوهاد لکوموتیو نو و چه تعداد لکوموتیو خارج از سیر برای تعمیرات اساسی دارید؟ با توجه به چالش‌های موجود و افزایش نرخ ارز در خصوص تهیه قطعات و همچنین تعمیرات و نگهداری با چه چالش‌هایی مواجه هستید؟
موضوع تعداد لکوموتیو نو و در دست تعمیر که پیشتر اشاره شد .
درخصوص تغییرات نرخ ارز و تاثیر ان در تعمیرات و نگهداری شایان ذکر است که هر لکوموتیو بالغ بر یک صد هزار دلار در سال هزینه های تامین قطعات جهت انجام نگهداری و تعمیرات دارد این عدد بغیر از تعمیرات اساسی و بازسازی است ، حال در نظر داشته باشید که علاوه بر تاثیرمستقیم نرخ ارز، کمبود تخصیص ارز نیز، باعث محدود وانتخابی شدن خرید خارج و درنتیجه افزایش چند برابری قطعات خرید خارج میگردد که قطعا در هزینه های بودجه ای سالانه پیش بینی درستی نشده است .
6- بخش خصوصی چه خواسته و انتظاراتی در خصوص توسعه و افزایش لکوموتیو از دولت آینده دارد؟
پر واضح است که بخش خصوصی بحث هزینه فایده است و این واقعیتی است که در بخش حاکمیتی ، به درستی به این موضوع پرداخته نمیشود و همواره در مقابل مطالبه گری بخش خصوصی بخش حاکمیتی غالب است ، در صورت اهتمام دولت به توسعه بخش ریلی قطعا میبایست موجبات و مقدمات جذب بار فراهم گردد ، تا زمانیکه بار ازروی ریل به جاده فرار میکند بخش خصوصی علاقه ای به سرمایه گذاری و توسعه پیدا نخواهد کرد، و این درحالیستکه با موقعیت بسیار عالی و البته استراتژیک کشور عزیزمان وبا وجود پتانسیل کریدورهای شمال به جنوب و شرق به غرب امکان جذب و درامد چندین میلیارد دلاری بارترانزیتی و به موازات آن توسعه ناوگان ریلی وجود خواهد داشت ، بنظر می آید اتصال بندر چابهار در جنوب و آستارا در شمال باید از الویتهای دولت باشد زیرا میتواند با کاهش 40 درصدی زمان حمل بار از اسیای جنوب شرقی به اروپا ، درامد ارزی قابل اطمینانی را تضمین نماید، که البته در کنار آن شرکتهای مالک نیز میتوانند به فکر توسعه باشند ، ضمنا ایجاد زیر ساخت مسافری سریع و خروج بخش مسافر از مسیر حمل بار ریلی علاوه بر ایجاد جذابیت در استفاده از قطار برای مسافرین ، میتواند در افزایش سرعت سیر حمل بار و افزایش ضریب اشغال خطوط و در نهایت حمل بار بیشتر، بسیار موثر باشد .
در حال حاضر نیز اولین مشکل بخش خصوصی بحث نقدینگی است که میبایست در الویت قرار گیرد، ایجاد کانال ارتباطی مستقیم با سرمایه گذاران عمده بخش خصوصی ریلی و کمیته های تخصصی با رویکرد حل مشکلات این بخش، و به منظور ایجاد جذابیت سرمایه گذاری بیشتر بخش خصوصی از مواردی است که در صورت جدیت دولت در توسعه بخش ریلی میبایست مد نظر قرارگیرد.
7- چشم‌انداز توسعه لکوموتیو را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
بواسطه موقعیت استراتژیک کشور عزیزمان ، و پتانسیل بار ترانزیتی موجود ، که ارزش آن میتواند حتی به اندازه سهمی از صادرات نفت باشد ، این قابلیت وجود دارد که آینده ریلی بسیار روشن و با درآمد قابل اتکا و به موازات آن توسعه کلیه شقوق این صنعت را شاهد باشیم .
